Alternatieve verwerkingsopdracht bij 2 romans

Verwerkingsopdracht: Het diner, Herman Koch

Het diner beschrijft een verhaal van twee koppels die in een bijna onbetaalbaar restaurant hun avond doorbrengen. Het hoofdpersonage Paul beschrijft zijn relatie met zijn broer Serge, een bekende politicus die voor de functie van eerste minister strijdt.

De avond lijkt gezellig, totdat Paul herinneringen bovenhaalt die de lezer vertrouwt maakt met zijn relatie met zijn broer. Dan gebeurt er iets onverwachts. Paul beschrijft een avond met zijn vrouw voor de televisie waarin je te weten komt dat hun zoon, en ook de zoon van Serge een zwerver hebben gedood.  Het dringt tot je door dat de twee koppels niet zomaar een avondje uiteten gaan. Hun zonen lijken beide even schuldig, maar toch wordt de schuld op een ander gestoken.

Opdracht C. 3: Zoek vier kunstreproducties bij vier thema’s uit het boek.

1.Festen

Festen is een Deense film over een familie die tijdens een begrafenis een groot geheim onthult. De koffietafel loopt de spuigate uit en eindigt in een tragisch drama. Het toont meerdere gelijkenissen uit Kochs meesterwerk. Ik kan zelfs zeggen dat deze kunstproductie aansluit bij de rode draad van het boek, en dat is namelijk een etentje buitenshuis dat eindigt in een fiasco.

Paul is het hoofdpersonage en gaat samen met zijn echtgenote Claire en zijn broer Serge en zijn vrouw, Babette op restaurant. Serge is een groot politiek leider en neemt deel aan de verkiezingen met als doel minister te worden. Dat gegeven is niet alledaags, maar politici zijn ook maar mensen die eens willen uiteten. Toch komt Paul iets ernstig en belangrijks te weten van zijn zoon Michel. Hij is namelijk verantwoordelijk voor de dood van een zwerver en dat is in de media al bekend geworden.

Een andere overeenkomst met de film Festen is dat er terug wordt geblikt naar het verleden wanneer er in het heden een probleem opduikt. In Festen kom je zaken te weten over familieleden en de overledene door gebeurtenissen uit het verleden, en dat is net zo met Het diner. Als voorbeeld ontdekt Paul op de telefoon van zijn zoon een videofragment over de slagen en verwondingen die hij en zijn neef de arme zwerver hebben aangedaan. Op dat moment krijg je een flashback in het verhaal: Paul wist dit namelijk al.

De productie van Festen is dus niet gelijkaardig door inhoudelijke aspecten en gebeurtenissen, maar door de wending die de beide verhalen aannemen, en de locatie waar de verhalen zich afspelen.

2.Verboden toegang

Verboden toegang is een stuk voor jongeren vanaf 14 jaar. Het stuk speelt in De Studio, in Antwerpen. Helaas kan ik niet naar het stuk gaan kijken, maar na enig opzoekwerk heb ik ondervonden dat het op een bepaalde manier aansluit bij Het diner. Het theaterstuk gaat over probleemjongeren die in een surrealistische schaduwwereld terechtkomen waar ouders, opvoeders, psychiaters en jongeren de revue passeren. Uiteraard is de omgeving als een sprookje aangepast waardoor de humor en romantiek af en toe de voorgrond betreden.

Toch is het sterk aan het boek gelinkt. Michel, de zoon van Paul, wordt betrapt op het slagen en verwonden van een zwerver die aan een bankautomaat de nacht doorbracht. Hij en zijn neef, de zoon van Serge, hebben dit aangericht en hebben hoogstwaarschijnlijk daarbovenop voor een brandstichting gezorgd waardoor de zwerver te overlijden kwam. Persoonlijk denk ik dat Michel een goede jongen is die graag achter zijn rijke neef aan loopt, wiens vader bekend is. Toch kan Michel snel negatief gedrag vertonen dat evalueert tot echte problematiek. Als dat gebeurt, worden jongeren in een instelling geplaatst of iets dergelijks. In die instelling passeren een heel aantal mensen die jou proberen te helpen, terwijl jij daar dag en nacht, voor een korte of een lange periode moet verblijven.

Verboden toegang lijkt me bovendien ook geschikt om dit maatschappelijk belang op een kleurrijke en humoristische manier te bezichtigen. De vraag is nu of Michel inderdaad probleemgedrag vertoont  of niet.

3.ATM

ATM is een Amerikaanse thriller uit 2012 en geregisseerd door David Brooks. De langspeelfilm begint zonder enig vuiltje aan de lucht, wat ook zeer kenmerkend is aan een thrillerfilm. Als de drie hoofdpersonages een bank binnenwandelen (ATM), zijn ze een vogel voor de kat. Ze worden de hele nacht lang geviseerd door een moordenaar die ervoor zorgt dat de personages één voor één sterven.

Het moordaspect van de film is nietszeggend in vergelijking met Het diner, maar dat is ook niet het element dat twee kunstproducties met elkaar verbindt. In het boek worden Michel en zijn neef beschreven in een bank. In dat bankkantoor hangt een camera aan de deur. Helaas wordt er niet bekend op de beelden of Michel en zijn neef de vrouw effectief vermoord hebben. Dat is een raadsel dat dringend moet worden opgelost, want dat is enorm belangrijk voor de toekomst.

In het bankkantoor in de film ATM hangt ook een camera. De moordenaar heeft er voor gezorgd dat hijzelf nooit in beeld komt en zo lijkt het zelfs of het overblijvend personage de anderen vermoord heeft. De dader heeft dit al lang gepland door berekeningen te maken hoe de slachtoffers zich moesten bewegen. Wat voor impact dat een camera kan hebben voor personen die betrokken zijn bij een ernstige zaak, is enorm. In beide kunstproducties komt dit element tot uiting.

4.     6 miljard mensen

In 2010 heeft de wereldberoemde fotograaf Yann Arthus-Bertrand een videoreportage of, anders gezegd, een videotentoonstelling gemaakt waarin maar liefst 5000 mensen uit 75 landen getuigenissen afleggen. Al deze mensen hebben antwoord gegeven op vragen bestaande uit hoop, beproevingen, angsten en hun dromen. Er komt o.a. een videofragment in voor van ongeveer 24 minuten waarin mensen vanuit al deze landen hun betekenis van familie in uitleggen. De verscheidenheid is enorm, maar hun antwoord blijft steeds dezelfde richting uit gaan. Familie is voor ieder van hen het belangrijkste op de hele wereld, ook het mooiste en het meest gevoelige plekje voor ieder van hen.

Er is een absolute schoonheid aanwezig in deze tentoonstelling en die schoonheid is je familie trouw te zijn. Dat deed me sterk denken aan Paul die alles voor zijn gezin doet, namelijk voor Claire en voor zijn zoon Michel. In tegenstelling tot zijn broer Serge, wilt hij doen wat hij kan om vooral zijn vrouw en zoon gelukkig te maken en te beschermen. Serge is een stereotiepe politicus. Daarmee bedoel ik dat hij aan zijn status denkt en hoe hij overkomt bij de buitenwereld. Paul is een man die met zijn beide voeten op de grond staat en doet wat echt belangrijk is: voor zijn familie zorgen.

Evaluatie opdracht

Als lezer vond ik deze opdracht heel leuk, maar toch kan ik me voorstellen dat het voor leerlingen niet gemakkelijk is. Het is ten eerste erg leerrijk, omdat je als lezer nadenkt over de thematiek en hoe divers die eigenlijk is als dat thema in meerdere kunstvormen voorkomt. Ten tweede denk je gedetailleerder na over de motieven, omdat je tenslotte vier thema’s moet aanreiken. Toch was het niet erg gemakkelijk, omdat vier thema’s en vier kunstwerken of kunstvormen toch niet erg weinig is. Desalniettemin vond ik deze opdracht zeer divers en daarom erg fijn.

Als leerkracht zou ik deze oefening zeker willen integreren in een les. Toch zou ik hier een aantal stappen aan vooraf willen plannen die ik samen met de leerlingen wil doornemen. Ik zou hen bijvoorbeeld een keuze willen geven uit drie boeken met een gelijkaardige thematiek. Ten tweede zou ik met mijn collega’s brainstormen over enkele uitstappen of filmforums zodat de leerlingen genoeg voorkennis hebben om deze opdracht überhaupt te vervolledigen. Ten laatste zou ik een les willen besteden aan bronnenonderzoek, omdat niet alle bronnen kwailitatief zijn en omdat het daarbij gemakkelijk is om het eerste het beste kunstwerk te nemen als voorbeeld voor de thematiek van het boek. Verder vind ik deze opdracht zeer stimulerend voor de leerling.

Verwerkingsopdracht: Geschiedenis van een berg, Peter Verhelst

Geschiedenis van een berg vertelt het ongelooflijke verhaal van een dier dat wordt opgeleid om in de mens te transformeren. Samen met zijn andere soortgenoten, wordt hij als het ware ontvoerd en leert hij in stappen de menselijkheid aan. De baas, die het hoofdpersonage ‘zijn mens’ noemt, leert hen op twee poten wandelen, leert hen manieren aan om in de beschaafde wereld te kunnen leven. Het resultaat van deze beschaving wordt gevierd in de Dom, een plek waar man en vrouw mogen samenkomen. Toch wordt niet iedereen toegelaten tot de uiteindelijke beschaafde wereld.

Hier volgt de link met het fragment uit Geschiedenis van een berg van Peter Verhelst.

fragment_Geschiedenis van een berg.pdf (251840)

Opdracht E: Herschrijf 1,5 pagina’s uit het boek vanuit een ander vertelperspectief.

‘Dames, houd jullie klaar.’ riep de mens naar ons.  Ik ging achteraan staan. ‘Waar ga jij naartoe beest?’. Ik hield mijn adem in. Ik hoopte dat ik achter mevrouw de giraf niet zou opvallen. ‘Ik ben er niet klaar voor’, mompelde ik. De mens kwam bij me staan en sprak me iets in: ‘Je zou erg tevreden moeten zijn met wie je nu geworden bent. Ik wil dat je nu vooraan gaat staan en dat je je mond houdt.’ Haar gezichtsuitdrukking zei iets anders dan de woorden die ze verspreidde over mijn aangezicht. Ze riep niet, ze fluisterde en glimlachte. Ik ging vooraan staan.

De deuren zouden bijna opengaan. Ik keek naar de anderen naast me. De kolibrie had haar vleugels versierd met parels en extra lange veren die zich over de zaal uitstrekten. Toch was de kolibrie zichzelf niet, en dan gold voor ons allemaal. De mannen stonden aan de andere kant van de deuren. Zouden zij ook rechtop lopen? Bij mij deed het pijn. Mijn handen die eens de grond aanraakten, nu ter hoogte van mijn middel. Mijn voeten die eens naakt de grond bezetten, zitten nu gewrongen in muiltjes. Ook mijn gezicht, bedenkt met kleuren die ik nog nooit gezien had. Mijn wang prikte ervan. Ik probeerde mijn mond open te trekken zodat de jeuk zou verdwijnen. De mens keek trots mijn richting uit, alsof ze me van op afstand dwong te glimlachen van geluk.

De deur opende zich aan de andere kant. De mens bij de mannen deed de deur voor ons open. Op het teken van onze mens probeerde ik met ontblote tanden de zaal in te glijden. Mijn jurk wreef tegen mijn onthaarde benen. Mijn huid was kaal, alsof ik niet meer volwaardig was. Ik trachtte mijn beste beentje voor te zetten en me zo beschaafd mogelijk te gedragen.

Een knappe gorilla liep mijn richting uit. Hij was groot, droeg een kostuum en leek als twee druppels water op een mens. Ik kende hem, niet persoonlijk, maar zijn blik kwam me bekend voor. De apen die ik hier zag leken niet meer op hen die ik me kon herinneren. Toch waren zij het. Ik probeerde mijn herinneringen opzij te zetten en mijn aandacht te vestigen op de knappe gorilla die op me af kwam. Ik keek hem in de ogen en zag een gelijkenis, een band die we hadden omdat we hetzelfde verleden ervoeren.

Hij gaf me zijn arm, ik haakte in. Samen liepen we naar een tafel waar hij me een glas champagne aanbood. Hij was knap en charmant. We praatten over, hoe mijn mens het verwoordde ‘over koetjes en kalfjes’.  Dat noemde zij een uitdrukking, een gezegde waardoor we over eender wat konden praten, vaak over onbelangrijke dingen. Ik zag mijn mens staan, over de schouder van mijn partner. Ze hees haar arm naar boven, nam een onzichtbaar glas wijn in haar handen en dronk ervan, met haar pink in de lucht. Zo moest ik het doen. Ze opende haar ogen zo groot, alsof ik gedwongen werd mijn glas zo vast te houden. Ik deed wat me werd opgedragen. Hoe komt een mens erbij om op die manier een glas vast te nemen? Waarom niet uit een grote drinkkom? Ik begreep niets van het menselijk bestaan, en nog minder van het mijne nu.

Evaluatie opdracht

Als lezer vond ik deze opdracht erg leuk, ik vond het boek dan ook super. Het verhaal is echter erg bijzonder, en daarom leek het me fijn om vanuit een ander vertelperspectief te spreken. Als lezer ga je enkel mee met de troep mannen en niet met de vrouwelijke dieren. Daarom koos ik de vrouw als perspectief. Ik schrijf graag en ik vind het bovendien geweldig om me in te leven in anderen. Toch is het didactisch wat moeilijk in te schatten hoe de leerlingen hierop zouden reageren. De opdracht is erg fijn, maar er moet absoluut een stappenplan komen als je van je leerlingen een goed werk verwacht.  Er moet bijvoorbeeld eerst geanalyseerd worden waarover de betreffende pagina gaat, en uit wiens ogen dit geschreven is. De leerling zou dus zeker al in de tweede, of zelfs in de derde graad zitten, voordat hij of zij een fatsoenlijk werk kan afleveren. Dit gaat niet alleen om schrijftalent, maar over inlevingsvermogen en het ontwikkelen van het denkproces. Als je jong bent, ben je daar nog niet altijd klaar voor. Verder vind ik de opdracht zeer nuttig, omdat de leerlingen verder denken en kijken dan wat ze lezen of zien. Als leerling moet je dat leren om goed te functioneren in onze drukke en vaak harde maatschappij.